Matzah Ball Soup (Matzenballetjessoep) מרק קניידלך (Marak Knaidlach)

De matzenballetjessoep (of Matzah Ball Soup) is een traditioneel Joods gerecht dat eeuwenlang bestaat en een onmiskenbare schotel is tijdens het Joodse Pesach (Pasen). Het recept en de traditie zijn in de loop van de tijd geëvolueerd, maar blijven een centraal element in de Joodse keuken, vooral binnen de Asjkenazische gemeenschappen.

Oorsprong en Geschiedenis

De matzenballetjessoep komt uit de Asjkenazische keuken, de keuken van de Joden die afkomstig zijn uit Oost-Europa. Het wordt vooral geassocieerd met het feest Pesach, waarbij matza (ongesuimd brood) wordt gegeten ter herdenking van de uittocht van de Joden uit Egypte.

Tijdens Pesach is het verboden om gezuurd brood te eten, maar de matza, die een basisvoedsel is, wordt gebruikt om een voedzaam gerecht te creëren zonder de regels te overtreden. De matzenballetjes, gemaakt van verkruimelde matza, eieren en vet, zijn een traditionele manier om dit heilige ingrediënt te combineren met hartige smaken in een bouillon.

Invloeden en Evolutie

Het concept van de matzenballetjes is in de loop van de tijd geëvolueerd en is beïnvloed door verschillende culinaire tradities, vooral die uit de regio's waar de Asjkenazische Joden woonden (Polen, Rusland, enz.). De traditionele versie van de matzenballetjessoep bevat vaak eenvoudige ingrediënten zoals eieren, zout, olie of vet, evenals kruiden en specerijen om smaak aan de bouillon toe te voegen.

Het gerecht is niet alleen tijdens Pesach populair geworden, maar wordt ook geserveerd bij Shabbat-maaltijden of andere feestelijkheden en is zo een integraal onderdeel van de Asjkenazische Joodse keuken geworden. Matzenballetjessoep is ook populair geworden in de Verenigde Staten, vooral door de Joodse immigratie uit Oost-Europa, waar het nu veel voorkomt in Joodse huishoudens en restaurants.

Recept voor Matzenballetjessoep

Hier is het traditionele en gecodificeerde recept voor matzenballetjessoep. Er zijn veel variaties, maar de onderstaande versie komt zeer dicht in de buurt van de oude recepten zoals ze worden doorgegeven in Asjkenazische Joodse gemeenschappen:

Ingrediënten voor de matzenballetjes:

• 1 kop matzemeel (קמח מצה, kemah matzah)
• 2 eieren (ביצים, beitzim)
• 1/4 kop olie of vet (שמן או שומן, shemen o shuman)
• 1/4 kop water (מים, mayim) of kippenbouillon (ציר עוף, tzir of)
• 1 eetlepel verse gehakte peterselie (פטרוזיליה, petrosilia) (optioneel)
• 1 theelepel zout (מלח, melach)
• 1/2 theelepel peper (פלפל, pilpel)
• 1/2 theelepel knoflookpoeder (אבקת שום, avkat shum) (optioneel)

Ingrediënten voor de bouillon:

• 4 koppen kippenbouillon (ציר עוף, tzir of) (huisgemaakt of uit de winkel)
• 1 ui (בצל, batzal), in kwarten gesneden
• 2 wortelen (גזר, gezer), in plakjes gesneden
• 2 stengels selderij (סלרי, seleri), in stukjes gesneden
• Zout (מלח, melach) en peper (פלפל, pilpel) naar smaak

Bereiding van de matzenballetjes:

1. Deeg voorbereiden: Meng in een kom het matzemeel (קמח מצה) met de eieren (ביצים), olie of vet (שמן או שומן), water (מים), zout (מלח), peper (פלפל) en de peterselie (פטרוזיליה) goed door elkaar tot een homogeen deeg.
2. Rustperiode: Dek het deeg af en laat het minstens 30 minuten in de koelkast rusten.
3. Matzenballetjes vormen: Na het rusten van het deeg, vorm je balletjes ter grootte van een walnoot. Maak ze niet te groot, want ze zullen tijdens het koken groter worden.
4. Koken: Breng een grote pan met gezouten water (מים עם מלח) aan de kook, verlaag dan het vuur. Kook de matzenballetjes ongeveer 20 minuten, tot ze naar boven drijven en goed doorgekookt zijn.

Bereiding van de bouillon:

1. Verwarm in een grote pan de kippenbouillon (ציר עוף) met de groenten (ui - בצל, wortelen - גזר, selderij - סלרי).
2. Laat 30 minuten sudderen en zeef de groenten eruit voor een heldere bouillon.
3. Breng op smaak met zout (מלח) en peper (פלפל).

Serveren:

1. Zodra de matzenballetjes klaar zijn, leg ze voorzichtig in de hete bouillon (ציר חם) en laat ze nog een paar minuten koken.
2. Serveer heet, samen met de bouillon (ציר) en de matzenballetjes (קובות מצה).

Uitleg van de Hebreeuwse Termen:

• Matzah (מצה): Ongesuimd brood, gegeten tijdens Pesach.
• Matza (מצה): Matzemeel of verkruimelde matza, gebruikt voor het maken van de matzenballetjes.
• Tzir of (ציר עוף): Kippenbouillon, de basis van het gerecht.
• Batzal (בצל): Ui, een van de belangrijkste groenten in de bouillon.
• Gezer (גזר): Wortel, een veelgebruikte groente in de bouillon.
• Zout (מלח): Zout, gebruikt om de soep en de balletjes op smaak te brengen.
• Pilpel (פלפל): Peper, een ander smaakmaker voor de bouillon.
• Shemen o Shuman (שמן או שומן): Olie of vet, gebruikt in de matzenballetjes.
• Mayim (מים): Water, de basis voor het matzenballetjesdeeg.
• Petrosilia (פטרוזיליה): Verse peterselie, een optionele smaakmaker voor de matzenballetjes.

Waarom dit Recept Traditioneel is

Matzenballetjessoep is een pijler van de traditionele Joodse keuken, vooral voor de Asjkenazische gemeenschappen (de Joden uit Oost-Europa). Vanwege de dieetbeperkingen tijdens Pesach (Joods Pasen), wordt de matza, die een basisvoedsel is tijdens deze periode, omgevormd tot lichte en voedzame balletjes. Deze balletjes worden vaak geserveerd in een zelfgemaakte bouillon om een troostrijk en spiritueel symbolisch gerecht te creëren.

Bronnen en Referenties:

• "The Gefilte Manifesto" van Liz Alpern en Jeffrey Yoskowitz
• "The Jewish Cookbook" van Leah Koenig
• "The Book of Jewish Food" van Claudia Roden

De matzenballetjessoep vertegenwoordigt niet alleen een gastronomische geschiedenis, maar ook diepgaande religieuze en culturele symbolen voor Joden over de hele wereld.